Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
Keukens.
Voor de volgende onderwerpen ga naar:
algemeen;
efficiëntie en indeling;
aanrechtbladen en spoelbakken;
opslag etenswaren;
koken op een warmtebron;
keukenschoorstenen;
afzuigventilatie, etc.;
CAD details
Algemeen:(afbeelding: tijdschrift ? (1978))De keuken is functioneel gezien een van de belangrijkste vertrekken van de woning. opmerking:
De functie van de keuken:Oorspronkelijk was de keuken (met de oven als gemeenschappelijke warmtebron) meer woonruimte dan tegenwoordig. Thans is de keuken, vanwege de vele apparatuur (uit efficiency overwegingen of als status symbool). meer een bedrijfsruimte.Let dus op!
Het gebruik van de keuken:Houd je ervan om uitgebreid allerlei recepten te proberen en de heerlijkste ovenschotels te maken? dan heb je waarschijnlijk meer apparatuur nodig dan alleen een combimagnetron om even iets snels in alle drukte op te warmen.Keukens zijn derhalve nooit hetzelfde. |
|
De ligging van de keuken:
Van oorsprong was de situering van de keuken in het noorden het beste. (Minder zon - dus minder kans op bederf.)De keuken mag niet te ver van de eetkamer/tafel gelegen zijn
Een directe verbinding tussen eetkamer/tafel met de keuken kan plaatsvinden via een verbindingsdeur, een verbindingskast of een doorgeefluik.
het subonderwerp "Verbinding keuken-eetkamer"
van het onderwerp "De eetkamer" behorende bij het onderdeel "ontwerpelementen - interier divers".
Elektra, water en riool:
voor Electra installaties algemeen het betreffende onderdeel.
voor water installaties algemeen en keuze warmwatertapbereider het onderdeel "Drinkwaterinstallatie".
voor riolering aansluitingen het onderdeel "Binnenriolering en buitenriolering installatie".
Wand- en vloerafwerking:
Voor de vloerafwerking is een stevige watervast materiaal zoals hardgebakken tegels het meest geschikt.De wanden bekleedt men doorgaans met verglaasd tegelwerk tot een hoogte van bovenzijde deur. Daarboven komt dan pleister- of schuurwerk.
voor vloeren het onderdeel "vloeren - vloerafwerking".
voor wandtegels het onderwerp "Wandtegels en dergelijke" behorende bij het onderdeel "wanden - wandafwerking".
voor pleister- of schuurwerk het onderwerp "Pleisterwerk" behorende bij het onderdeel "gevels - metselwerk gevels".
Let op!
Voor bedrijfskantine's, -keukens, etc. gelden speciale voorschriften met betrekking tot materiaalgebruik.
Keukenelementen:
Onder keukenelementen verstaat men alle keukenmeubelen en aan te brengen inbouwapparatuur, zoals:- aanrecht;
- werktafel;
- keukenkastjes;
- servieskast;
- provisiekast;
- koelkast;
- diepvries;
- kooktoestel;
- magnetron;
- vaatwasmachine;
- etc.
|
Efficiëntie en indeling:bron tekst en afbeeldingen: tijdschrift ? (1978)
Begin voor het inrichten van de keuken met de analyse van de in de keuken te verrichten werkzaamheden.
De benodigde/gewenste keukenonderdelen en apparaten in de volgorde van opeenvolgende bewerkingen plaatsen zodat men, tijdens het gebruik, zo min mogelijk behoeft te lopen. |
|
Keuken in rechte lijn:De werkdriehoek bij deze keuken is hier gereduceerd tot één lijn. |
|
Parallelle keuken:Rekening houden met een minimum loopbreedte van 1.20-1.50 m |
|
L-vormige keuken: |
|
L-vormige keuken:De L-vormige keuken kan ook uit twee aparte delen bestaan die haaks op elkaar geplaatst zijn. |
|
U-vormige keuken:In een grote ruimte is deze opstelling ideaal. Je kan overal gemakkelijk bij.Wel opletten dat de drie punten van de werkdriehoek niet te ver uit elkaar komen te liggen. |
|
rechte lijn met eiland:Ook hier net als bij de parallelle keuken rekening houden met een minimum loopbreedte van 1.20-1.50 m |
Aanrechtbladen en spoelbakken:
Het is een vaststaand feit dat in de keuken het aanrechtblad het meest te lijden heeft onder het dagelijks gebruik.Er zijn diverse soorten aanrechtbladen in de handel, prefab en custom-made. E.e.a. is afhankelijk van de heersende modetrends.
- Roestvrij stalen bladen;
(verkrijgbaar in diverse standaardmaten in vlakke, patroon gewalste of ets-uitvoering) - Volkern bladen;
- Kunststof bladen (formica, duropal, etc.);
- Volkunststof bladen (Corian, etc.);
- Tegelbladen;
(bestaande uit een multiplex onderlaag waarop geglazuurde tegels zijn gelijmd) - Gelijmde hardhouten bladen;
- Natuursteen bladen;
- Granito bladen;
(In een granito aanrecht gootsteen werden vaak zuurvaste tegeltjes aangebracht omdat heet aardappelwater granito aantast.)
voor granito het subonderwerp "Granito, terazzo en gewassen grind" van het onderwerp "Naadloze vloerafwerking algemeen" behorende bij het onderdeel "vloeren - vloerafwerking".
- etc.
De meest voorkomende spoelbakken zijn geëmailleerd of van roestvrij staal. (let op! ook dit is aan mode onderhevig.)
Daarnaast zijn er keramische en koperen bakken in de handel.
Bij de volkern en terrazzobladen kunnen de spoelbakken als een aparte onderdeel worden geleverd/gemaakt.
Opslag etenswaren:
Voor de komst van de koelkast was een kelder de enige optie voor het bewaren van bederfgevoelige etenswaren.
het subonderwerp "Keuken, bijkeuken, kelder" van het onderwerp "In Holland staat een huis" behorende bij het onderdeel "ontwerpelementen - interieur divers".
De beter bedeelden (eigenaars van grote herenhuizen met grote tuinen) gebruikten daarnaast ook wel speciale ijskelders om ijs uit de winter tot ver in de zomer te kunnen bewaren om hiermee
bederfelijke voedingsmiddelen nog goed te kunnen houden.
het onderwerp "Kelder divers" behorende bij het onderdeel "funderingen - kelders".
|
Ook anderen, waaronder Rietveld, zochten naar oplossingen.
|
De moderne koelkast (ijskast) deed in Nederland en België in de eerste helft van de 20e eeuw zijn intrede.
De eerste koelkast die op twee temperaturen kan werken volgde daarna. Daardoor werd het ook mogelijk om diepvriesproducten in eenzelfde apparaat te bewaren. |
Koken op een warmtebron:
Vroeger gebruikte men het open verwarmingsvuur ook om te koken. De ketel aan een ketting en de ketting weer aan een haak. De pot kon uit het vuur worden gedraaid. Voor wildbraad e.d. gebruikte men het spit.
Later werd ook de potkachel gebruikt om te koken.
Daar niet alleen de kachel maar ook de rookafvoerbuis naar de schoorsteen genoeg warmte gaf ontwikkelde men de plattebuiskachel.
Aan de achterzijde van de kachel kwam een lange platte buis waarop men ook kon koken. In deze buis en de kachel zelf kwamen gaten waarin men eventueel een zakketel kon zetten.
Langs de platte buis kwamen sierstangen om doeken e.d. aan te laten drogen en aan de onderzijde een tamelijk brede voet om de voeten op te warmen in de winter en om er pannen op te zetten.
De plattebuiskachel werd populair gedurende de tweede helft van de 19e eeuw
(afbeelding: plattebuiskachel Heemhuis Deurne).
In 1922 kwam het eerste AGA fornuis op de markt, welke sindsdien fundamenteel niet meer is gewijzigd.
Iedereen die een dergelijk fornuis bezit, weet dat dit niet zomaar een fornuis is, maar een manier van leven.
(bron afbeelding: www.aga-museum.nl)
Na de aanleg van de eerste gasnetten (het gas werd in de begintijd meestal geproduceerd door een lokale gasfabriek, die dit (stads)gas produceerde uit kolen of olie door vergassing)
werd het keukenfornuis standaard, welke thans weer deels verdrongen is door de magnetron.
Bakhuizen:
Scouting nostalgie:Kamperen in legertentenen koken op een zelfgemaakte kooktafel. (1961/62 ?) De kooktafel bestond uit ter plaatse afgezaagde uitlopers van bomen welke aan elkaar gebonden werden met sjorringen.
Op de tafel lagen grasplaggen met de wortels naar boven.
In de melkbus rechts op de foto zat water wat een eind verder via een pomp uit de grond werd gehaald. |
|
Keukenschoorstenen:
Leidraad tekst: Jellema 1964.Keukenschoorstenen dienden voor rookafvoer van een fornuis, waarin voor kookdoeleinden vaste brandstoffen werden gestookt.
Deze fornuizen werden indien dit enigszins mogelijk was zo geplaatst, dat er voldoende daglicht op viel.
De onderdelen van een keukenschoorsteen zijn: de kookplaats, het wasemkanaal, de wasem(ventilatie)kap en het rookkanaal.
De kookplaats:
De kookplaats kreeg als de keuken een houten vloer had, meestal een stenen vloertje (brandplaat) en de wand(en) werden tot aan reikhoogte, ongeveer 180 cm boven de vloer, of tot aan de onderkant van een mogelijk aanwezige wasemkap glad afgewerkt met een bekleding van geglazuurde wandtegels en/of de goedkopere toen veel gebruikte beton-email.Naast het wasemkanaal zat het rookkanaal. De schouwbreedte werd bepaald door het daar onder staande fornuis.
bron figuur 15: In Holland staat een huis van J,C. Alders (1943)
Het wasemkanaal:
Deze diende tot afvoer van de kookdampen al of niet via een wasemkap.Om tocht te kunnen weren maakte men het wasemkanaal soms met een stalen wasemklep afsluitbaar, maar een dergelijke klep werd, vanwege de tocht, vaak doorlopend dicht gehouden, waardoor het wasemkanaal geen dienst meer deed en dit is onjuist.
De op de foto aanwezige wasemkanaal is om dezelfde reden thans bovendaks d.m.v. een beweegbaar lamelrooster afgesloten. Het kanaal behoudt thans echter zijn functie omdat onder het kanaal, t.p.v. de wasemkap, een mechanische ventilator is geplaatst
De wasem(ventilatie)kap:
Deze overkapping had ten doel, de dampen op te vangen, die bij het koken ontstaan.Wíl deze alle kookdampen (zonder mechanische hulp) kunnen opvangen, dan moet ze. flink ruim (circa 50 cm) om het fornuis hangen en zo dicht mogelijk daarboven worden aangebracht. Daar dit voor het werken aan het fornuis ongemakkelijk is, werden de wasemkappen meestal te klein gemaakt, terwijl de onderkant, om dezelfde reden, gewooonlijk, te hoog werd geplaatst.
Een deel van de kookdampen ontsnapt dan langs de wasemkap Zodoende hadden dergelijke kappen maar een geringe waarde.
Bij de wasemkap op de foto is dit euvel door de aangebrachte mechanische afzuiging deels verholpen. Doch bij koken met open deksels is het gericht schuin plaatsen van de deksel, of het gebruiken van de achterste pitten wel gewenst.
Het rookkanaal:
zie principe rookkanalen binnen.
zie principe uitmonding schoorstenen bovendaks.
Afzuigventilatie, etc.:
In een keuken moet een goede temperatuurregeling, luchtverversing, geurbestrijding en vochtafvoer aanwezig zijn.Bij gebruik van een afzuiger moet voldoende toevoer van verse lucht mogelijk zijn.
- 1 uur koken op gas geeft 1 liter waterdamp
- 1 uur koken op electriciteit geeft 0,7 liter waterdamp
- Raam- en muurventilatoren;
(ventilatoren zo hoog mogelijk plaatsen en bij voorkeur niet op de west(wind)gevel)
(toevoer verse lucht zover mogelijk van ventilator af) - Wasemkanaalventilatoren;
(Zijn gemonteerd in wasemkanaal - komen vooral voor in jaren 60 woningen)
Ventilatie via een wasemkap.
- Wasemcirculatiekap;
(Wasemkap welke niet is aangesloten op ventilatiekanaal) - Wasemafzuigkap met afzuigventilator en rechtstreeks aangeloten op eigen kanaal;
- Wasemafzuigkanaal en zonder afzuigventilator aangesloten op centraal afzuigsysteem.
De nieuwste inzichten over fijnstof in huis.
bron: Eigen Huis Magazine april 2018Uit een aantal recente Nederlandse onderzoeken is gebleken dat je bij het bereiden van het avondeten, weleens kan blootstaan aan meer fijnstof dan tijdens een fietstocht in de buurt van de snelweg. De oorzaak is: hoe, wat en waar we koken.
De tijd van de dichte aparte keuken, waar je een raam kon open zetten en zo de lucht ververste is voorbij.
Huizen worden steeds luchtdichter: kieren zijn er niet meer en de aanwezige fijnstof kan geen kant op.'
Als je buiten loopt en een vrachtwagen je passeert dan word je tien seconden blootgesteld aan roetuitstoot en daarna is het over.
De fijnstof die daarentegen binnen tijdens het koken ontstaat blijft uren hangen.
De meeste fijnstof komt vrij bij het braden van vlees en het wokken van groente op hoge temperatuur.
Gebruik daarom bij voorkeur gewone bak/braadolie want bakken met roomboter zorgt voor veel extra fijnstof.
Neem een pan die de warmte goed verdeelt, zoals een pan met een anti-aanbaklaag en een dikke bodem en laat eten niet aanbranden.
Gebruik verder een afzuigkap die tot over de voorste pitten reikt en bak bij voorkeur op de achterste pitten.
In de bouwregelgeving staat dat in de keuken een afzuigcapaciteit van 75 m3 per uur volstaat. Dit is echter gebaseerd op vochtafvoer en voor fijnstof veel te laag.
Blijven bak- en braadluchten lang in je huis hangen , dan is dat geen goed teken.
controleer e.v.t. met een fijnstofmeter.
Maatvoering:
De gebruikelijke hoogte van een standaard aanrechtblad met keukenkastjes, etc. is thans 900, doch kan variëren tussen de 850 en 900 mm.De maat van 60 tussen gootsteen en kooktoestel is een minimale maat, iets meer verdient de voorkeur.
De hiernaast gegeven maat van 51 wordt vaak bepaald door de tegelmaat van de gebruikte tegels boven het aanrechtblad
Voorbeeld van standaard maatvoering keukenbladen:
Voorbeeld van maatvoering keuken:
bron: Interieurontwerp LOI 1978
Voorbeeld van maatvoering keuken:
bron: Handboek voor Toegankelijkheid 1996
Bouwkundig detailleren voor tekenaar en ontwerper:
dd: 22-09-2018
| extra informatie behorende bij: | Koken op een warmtebron: |
|
Bakhuizen:
De oven van een kasteelkeuken, een grote boerderij, etc. was, om brandgevaar tegen te gaan, vaak ondergebracht in een apart bakhuis. Eén keer per week werd 's ochtends de oven opgestookt. Dan ging eerst het brood erin, daarna volgden de cakes en dan de koekjes.
Afbeelding links: Bouwvergunningstekening van bakhuis uit 1908. (bron: http://www.oudzijtaart.nl)
Afbeelding rechts: Museum voor de Oudere Technieken -
Het zelf bouwen van een bakoven.
(bron: http://www.mot.be)
